IZVJEŠTAJ
O RADU AGENCIJE ZA OSIGURANJE DEPOZITA BOSNE I HERCEGOVINE ZA 2024. GODINU
I. UVOD
Agencija za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Agencija) konstituirana je u skladu sa Zakonom o osiguranju depozita u bankama Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 20/02), a od 17. juna 2020. godine posluje prema Zakonu o osiguranju depozita u bankama Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", br. 32/20), (u daljem tekstu: Zakon).
Agencija posluje kao samostalno neprofitno pravno lice s punim ovlastima, u skladu sa zakonom države, te je pravni sljednik prethodnih entitetskih agencija za osiguranje depozita.
Osnovna djelatnost Agencije je osiguranje prikladnih depozita fizičkih i pravnih lica u bankama članicama, u skladu sa Zakonom.
Agencija osigurava sve prikladne depozite fizičkih i pravnih lica u bankama članicama u Bosni i Hercegovini u visini koju odredi Upravni odbor Agencije na osnovu svojih zakonskih ovlasti iz čl. 29. stav 1. tačka l) Zakona.
Trenutno osigurani depozit iznosi KM 70.000,00.
Osiguranje depozita kod ove Agencije je zakonska obaveza banaka za sve banke koje su dobile dozvolu za rad od nadležne agencije za bankarstvo.
Osnovni ciljevi rada Agencije su zaštita deponenata - fizičkih i pravnih lica, vraćanje povjerenja građana u bankarski sistem, što znači da bi Agencija za slučaj likvidacije neke od banaka članica isplaćivala osigurane depozite deponenata kao i učestvovala u procesu restrukturiranja banaka članica, pa samim tim očuvanje finansijske stabilnosti u Bosni i Hercegovini.
II. AKTIVNOSTI UPRAVNOG ODBORA
Upravni odbor Agencije je u skladu sa čl. 26. Zakona o osiguranju depozita u bankama Bosne i Hercegovine jedini organ upravljanja Agencijom i svoju zakonsku ulogu ostvaruje kroz nadležnosti iz člana 29. Zakona.
Upravni odbor se obavezno sastaje najmanje jednom u tri mjeseca prema članu 28. Zakona.
Upravni odbor Agencije je u izvještajnom periodu održao šest sjednica.
Usvojeno je više odluka kojima je usvojen Izvještaj o poslovanju Agencije za prvih šest mjeseci, Finansijski plan za 2025. godinu, donesena Odluka o visini stope premije osiguranja za 2025. godinu, Odluka o visini članarine za 2025. godinu i Plan i programa rada za 2025. godinu.
Kontinuirana aktivnost praćenja ostvarenja prihoda od investiranja, aktuelnosti i usklađenosti investicionih akata je nastavljena kroz redovno izvještavanje Upravnog odbora, raspravu i donošenje odgovarajućih zaključaka, sve u cilju poboljšanja ostvarenja te vrste prihoda.Tako je svojom odlukom Upravni odbor usvojio godišnji izvještaj o radu Investicionog komiteta i primao k znanju polugodišnje informacije o ostvarenju prihoda od investiranja.
Sve aktivnosti po ovom pitanju bile su usmjerene na prioritetne ciljeve sigurnost investiranja i likvidnost Fonda.
Upravni odbor je svojom odlukom iz oktobra mjeseca produžio važenje Sporazuma o upravljanju investicijama sa asset managerom DWS Frankfurt am Main, Germany.
Upravni odbor je u okviru svoje nadležnosti razmatrao i usvojio izvještaj vanjskog revizora Agencije - revizorske kuće Grant Thornton d.o.o. Banja Luka za 2023. godinu te nakon provedenog postupka revizorsku kuću "Grant Thornton" d.o.o Banja Luka imenovao za vanjskog revizora za finansijske 2024., 2025. i 2026. godinu.
Upravni odbor je nakon promjena u njegovom sastavu izvršio izbor predsjedavajućeg Upravnog odbora te tu dužnost od 18. januara 2024. godine obavlja dr. Jasmina Selimović, guvernerka Centralne banke Bosne i Hercegovine.
Upravni odbor je u svom radu razmatrao i izvještaje u svrhu jačanja funkcije osiguranja depozita, adekvatnosti Fonda za osiguranje depozita, stanju Fonda i bankarskog sistema, analize mogućnosti povećanja iznosa osiguranog depozita, izvještaj o finansijskom poslovanju Agencije za prvih šest mjeseci 2024. godine te kontinuirano pratio realizaciju svojih zaključaka.
Upravni odbor je usvojio Izvještaj o radu Agencije za 2023. godinu koji je kao informacija upućen Predsjedništvu Bosne i Hercegovine.
III. OSTVARIVANJE ZAKONSKIH OVLAŠTENJA AGENCIJE
(A) Funkcioniranje programa osiguranja depozita
U skladu sa odredbom čl. 7. Zakona banke koje su dobile dozvolu za rad od nadležnih entitetskih agencija za bankarstvo obavezno su članice programa osiguranja depozita.
U svom programu osiguranja na dan 31.12.2024. godine Agencija ima uključeno ukupno 21 banku članicu.
U skladu i na osnovu Zakona Agencija je dužna da za potrebe sopstvene informiranosti i pripreme za izvršavanje obaveza iz svoje nadležnosti kontinuirano prati poslovanje banaka članica standarda kvaliteta definiranih entitetskim zakonima o bankama i minimalnim zahtjevima o upravljanju rizicima u bankama koje su propisale nadležne agencije za bankarstvo.
Agencija za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine je učesnica mreže finansijske sigurnosti te je u stalnoj komunikaciji sa Centralnom bankom Bosne i Hercegovine i agencijama za bankarstvo, kako bi za slučaj potrebe bila spremna intervenirati sredstvima Fonda za osiguranje depozita.
I pored teških uvjeta poslovanja u protekloj godini mora se istaći da su banke članice imale visok stepen likvidnosti, da nije došlo do odliva depozita, već i do povećanja štednje građana.
(B) Kretanje depozita u bankarskom sektoru Bosne i Hercegovine i bankama članicama programa osiguranja
1. Banke u Bosni i Hercegovini
Sa 31.12.2024. godine ukupno 21 banka iz Bosne i Hercegovine se nalazi u programu osiguranja depozita. Sve banke koje posluju na teritoriji BiH (sem razvojnih banaka entiteta) ujedno su i članice programa osiguranja depozita.
Kretanje broja banaka u BiH
|
Banke
|
12/02
|
12/22
|
12/23
|
12/24
|
Indeks
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
5/4
|
5/2
|
|
Federacija
BiH
|
29
|
13
|
13
|
13
|
100
|
45
|
|
Republika
Srpska
|
10
|
8
|
8
|
8
|
100
|
80
|
|
Bosna
i Hercegovina
|
39
|
21
|
21
|
21
|
100
|
54
|
|
Državne
|
3
|
2
|
2
|
2
|
100
|
67
|
|
Privremena
uprava
|
3
|
0
|
0
|
0
|
-
|
-
|
|
Članice AOD BiH
|
10
|
21
|
21
|
21
|
100
|
210
|
2. Depoziti
Ukupni depoziti imali su rast od 8,9% u 2024. godini. S obzirom na to da je za 2023. godinu zabilježen rast ukupnih depozita od 5,3% u odnosu na 2022. godinu, te da je za 2022. godinu rast ukupnih depozita iznosio 4,7%, može se konstatirati da je rast ukupnih depozita bio značajan i u 2024. godini. Nastavak ratnih zbivanja u Ukrajini, kao i nova ratišta na Bliskom istoku tokom 2024. godine i dalje usporavaju ekonomiju u Evropi. Centralna banka Bosne i Hercegovine je, usljed poplava, u jesenskom krugu značajnije revidirala projekcije ekonomske aktivnosti i inflacije u srednjem roku. CBBH je procijenila godišnji rast realne ekonomske aktivnosti u 2024. godini na 2,4% (niže 0,2 postotna boda u odnosu na ranije projekcije) na osnovu očekivanih usporavanja ekonomske aktivnosti u posljednjem kvartalu usljed učinaka poplava. Prema srednjoročnoj projekciji makroekonomskog modela u BiH iz novembra 2024. godine, očekivani rast realnog BDP-a u 2025. godini iznosi 2,6%. Godišnja inflacija bila je značajno usporena do kraja 2024. godine. Procjena ukupne inflacije za 2024. godinu je 1,8%. (iako je prvobitna srednjoročna makroekonomska projekcija iznosila 2,6%) zbog posljedica nastavka neočekivano brzog usporavanja inflacije u posljednjim mjesecima 2024. godine.
Depoziti predstavljaju najznačajniji izvor finansiranja banaka u BiH. U depozitnom potencijalu banaka u BiH, gledano sa stanovišta sektorske strukture i tokom 2024. godine (dostupni podaci sa 30.09.2024. godine), najviše je učešće depozita stanovništva. Drugi po visini i učešću sektorski izvor su depoziti privatnih preduzeća, dok su depoziti vlade i vladinih institucija kao treći sektorski izvor u bankama BiH. Depoziti javnih i državnih preduzeća su na četvrtom mjestu po visini sektorskih izvora. Nebankarske finansijske institucije su peti sektorski izvor u bankama BiH. Neprofitne organizacije su šesti sektorski izvor, dok su depoziti bankarskih institucija (depozitnih sredstava matičnih grupacija) na zadnjem mjestu u sektorskim izvorima depozita.
Finansijska podrška grupacije je i dalje prisutna u bankama BiH. Povećana je u toku 2024. godine jer četiri banke čine 68,4% ukupnih depozita banaka (u 2023. godini četiri banke su imale učešće od 67% u ukupnim depozitima bankarskih institucija). Na ovaj način banke u većinskom stranom vlasništvu imaju osiguran priliv sredstava za finansiranje od strane grupe čije su članice.
Pregled ukupnih depozita (u milionima KM)
|
Opis
|
12/02
|
12/22
|
12/23
|
12/24
|
Indeks
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
5/4
|
5/2
|
|
BiH Banke
|
4.055
|
30.092
|
31.698
|
34.530
|
109
|
852
|
3. Štednja
Depoziti stanovništva su tokom 2024. godine zabilježili rast u odnosu na 2023. godinu (9,7%) sa nivoa 16,1 milijardi KM, koliko su iznosili na kraju 2023. godine, na nivo od 17,7 milijardi KM sa 31.12.2024. godine. Štednja građana, s učešćem od 51,2% u ukupnim depozitima (učešće u 2023. godini 50,9%) i dalje je najveći izvor finansiranja banaka u BiH.
Stabilnost ukupnog bankarskog sistema, kao i postojanje sistema osiguranja depozita čiji je osnovni cilj povećanje stabilnosti finansijskog sektora i zaštita štediša, za rezultat su dali pozitivne trendove i kontinuiran rast u segmentu štednje u bankama BiH.
Očuvanje i jačanje povjerenja građana u sigurnost i stabilnost bankarskog sistema u BiH je permanentan zadatak Agencije kao garanta isplate osiguranog depozita i građani BiH su je prepoznali kao takvu.
4. Kretanje depozitnih kategorija
Agencija prikuplja od banaka članica podatke o depozitnim kategorijama na mjesečnom nivou, u skladu sa Ugovorom o osiguranju depozita. Kategorija "prikladni depoziti" bilježe rast u 2024. godini te su u odnosu na kraj 2023. godine veći za 10,8%.
Prikazani podaci u narednoj tabeli na najbolji način oslikavaju stanje u bankarskom sistemu, gdje je sigurnost depozita vodeći motiv za daljnji rast štednje u bankama i njeno sve veće učešće u ukupnim depozitima.
Pregled vrsta depozita (u milionima KM)
|
Depoziti
|
12/02
|
12/22
|
12/23
|
12/24
|
Indeks
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
5/4
|
5/2
|
|
Ukupni
|
4.055
|
30.092
|
31.698
|
34.530
|
109
|
852
|
|
Prikladni
|
1.798
|
23.905
|
25.999
|
28.802
|
111
|
1.602
|
|
Štedni
|
1.565
|
14.666
|
16.130
|
17.687
|
110
|
1.130
|
5. Koncentracija ukupnih i štednih depozita
Učešće 5 najvećih banaka u bankarskom sektoru od 54% na kategoriji "ukupni depoziti" i 57% na kategoriji "građani" ukazuje da je evidentno postojanje koncentracije "ukupnih depozita" i "štednje" u većim bankama, što je prikazano u donjoj tabeli:
Koncentracija ukupnih i štednih depozita (u milionima KM)
|
|
12/24
|
|
1
|
2
|
|
Ukupni depoziti (5 najvećih
banaka)
|
18.592=54%
|
|
Ukupni depoziti (ostalih 16
banaka)
|
15.938=46%
|
|
Štedni depoziti (5 najvećih
banaka)
|
10.005=57%
|
|
Štedni depoziti (ostalih 16
banaka)
|
7.682=43%
|
6. Udio banaka članica u bankarskom sektoru Bosne i Hercegovine
Ukupno 21 banka sa 31.12.2024. godine nalaze se u programu osiguranja depozita kod Agencije.
Prema podacima prikazanim u tabeli 100% ukupnih depozita deponovano je u bankama članicama programa osiguranja depozita.
Pregled udjela banaka članica u ukupnim depozitima (u milionima KM)
|
Ukupni
depozita
|
12/02
|
12/22
|
12/23
|
12/24
|
Indeks
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
5/4
|
5/2
|
|
BiH
banke
|
4.055
|
30.092
|
31.698
|
34.530
|
109
|
852
|
|
Banke
članice
|
2.395
|
30.092
|
31.698
|
34.530
|
109
|
852
|
|
Udio
%
|
59,1
|
100
|
100
|
100
|
|
|
Učešće banaka članica programa osiguranja u ukupnoj štednji građana u bankama u Bosni i Hercegovini iznosi 100%.
Pregled udjela banaka članica u štednim depozitima (u milionima KM)
|
Štednja
|
12/02
|
12/22
|
12/23
|
12/24
|
Indeks
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
5/4
|
5/2
|
|
BiH
banke
|
1.565
|
14.666
|
16.130
|
17.687
|
110
|
1130
|
|
Banke
članice
|
1.128
|
14.666
|
16.130
|
17.687
|
110
|
1130
|
|
Udio
%
|
72,1
|
100
|
100
|
100
|
100
|
139
|
Banke članice u proteklim godinama (2002-2024. godina) uvijek su imale visok udio u prikupljanju depozita. Sa 31.12.2024. godine sve banke koje posluju na teritoriji BiH ujedno su i članice programa osiguranja depozita, te je time pokrivenost, kako ukupnih depozita tako i štednih, u punom iznosu. Doprinos Agencije kao i primjena šeme osiguranja depozita u proteklih 23 godine je značajna. Praćenje rada banaka članica, politika povećanja limita osiguranja zasnovana na analizama, ekonomska opravdanost poslovanja, pravovremeno ukazivanje na nedostatke u poslovanju banaka članica samo su neki od pokazatelja opravdanosti uspostavljanja šeme osiguranja depozita u BiH. Samim tim nedvojbeno je da Agencija čini veoma važnog učesnika u finansijskom sistemu zemlje.
Zaštita i očuvanje interesa deponenata kao osnovni zadatak Agencije daje svoje rezultate na segmentu štednje koje se ogleda, najvećim dijelom, u postojanju većeg broja manjih štednih uloga (98,3% broja deponenata sa štednjom do 70 hilj./KM). Agencija sa postojećim limitom (70 hilj./KM) pokriva gotovo sve deponente u bankama članicama. Ako se tome doda da je sam koncept funkcioniranja Agencije zasnovan na pokriću iznosa limita osiguranja po sistemu "deponent-banka članica", vidljivo je da jedan deponent može imati pokrivenu štednju do 1.470 hilj./KM ako je rasporedi po svim bankama članicama.
U nominalnom iznosu, za iznos limita osiguranja od 70 hilj./KM, pokriveno je 73,1% iznosa ukupne štednje građana u bankama članicama (depoziti stanovništva), što je također dobar pokazatelj očuvanja interesa svih deponenata u bankarskom sistemu BiH.
Visina Fonda Agencije garantira isplatu osiguranih depozita na vjerodostojan način.Očuvanje i jačanje Agencije, u smislu poduzimanja mjera za zaštitu deponenata putem unapređenja poslovanja kao sigurnog, kvalitetnog i u okviru zakonske regulative, zadatak je koji Agencija treba ispuniti.
Uloga i odgovornost Agencije je ne samo u finansijskom sistemu, nego i u ukupnom privrednom sistemu koji se ogleda i u dostignutom nivou razvijenosti bankarskog sektora. U narednom periodu od banaka se očekuje da svoje aktivnosti usmjere na oprezno i odgovorno upravljanje rizicima u skladu sa domaćim i međunarodnim standardima dobre prakse. Također je potrebno pratiti rizike u primjeni novih tehnologija sa stanovišta poslovanja od strane klijenata banaka koje su članice Agencije.
U izgradnji Fonda dominantna je premija osiguranja koju uplaćuju banke članice.
Štednja građana zabilježila je rast tokom 2024. godine (9,7%), što ukazuje da depoziti građana predstavljaju dominantan izvor finansiranja banaka. U strukturi ukupnog depozitnog potencijala svih banaka u BiH, depoziti građana čine 51,2%. Očuvanje povjerenja deponenata je primarni cilj u poslovanju Agencije.
Analiza adekvatnosti Fonda za osiguranje depozita, limita osiguranja i stope premije se radi na osnovu rezultata Modela za finansijsko planiranje Fonda za osiguranje depozita, uspostavljenog na osnovu Metodologije za utvrđivanje ciljanog iznosa Fonda za osiguranje depozita, stope premije i limita osiguranja kontinuirano (na godišnjem nivou) oslanjajući se na realne vrijednosti kako sadašnje tako i očekivane.
Dugoročna stabilnost bankarskog sektora je neophodna za razvoj cjelokupnog ekonomskog sistema zemlje, te je stoga i konzervativan pristup u poslovanju Agencije koja omogućava stvarno pokriće u slučaju isplate osiguranja, koje ne bi ugrozile uvedenu šemu osiguranja depozita, potrebna da bi se pojava negativnih efekata (gubitak stečenog povjerenja) svela na najmanju moguću mjeru. Odgovorno vođenje programa osiguranja depozita je, ne samo glavni zadatak nego i primarni cilj kako Upravnog odbora tako i menadžmenta Agencije, te su sve aktivnosti i poduzete mjere usmjerene u daljnjoj nadogradnji što kvalitetnijeg poslovanja. Očuvanje povjerenja deponenata u cjelokupan bankarski sistem BiH, očuvanje finansijske stabilnosti, približavanje nivou osiguranog depozita određenog Evropskom direktivom, ali i nivou osiguranog depozita u susjednim zemljama, i dalje su osnovni ciljevi koji stoje pred Agencijom i u narednom periodu.
IV. FINANSIJSKO POSLOVANJE ZA PERIOD 01.01. - 31.12.2024.
U izvještajnom periodu Agencija je ostvarila ukupan prihod od KM 23.172.431,00.
Ukupni rashodi Agencije iznose KM 5.285.733,00.
U izvještajnom periodu ostvarena je neto-dobit (višak prihoda nad rashodima) u iznosu od KM 17.886.698,00 koja se u skladu sa Zakonom, odlukom Upravnog odbora raspoređuje u Fond za osiguranje depozita.
Agencija za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine je odlukom Upravnog odbora broj 01-1-01-1-118/7-24 od 18.06.2024. godine imenovala kuću "Grant Thornton" d.o.o. Banja Luka za neovisnog revizora Agencije na period od tri godine.
Izvještajem neovisnog revizora konstatirano je da finansijski izvještaji fer i istinito po svim bitnim pitanjima prikazuju finansijski položaj Agencije na dan 31.12.2024. godine u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.
